بررسی صفات زراعی، کیفیت پخت و تجزیه پایداری عملکرد دانه در چند ژنوتیپ برنج

هشت ژنوتیپ برنج به همراه دو رقم شاهد دشت و نعمت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سه منطقه مازندران به مدت دو سال مورد ارزیابی قرار گرفتند. این آزمایش به منظور تعیین صفات زراعی، کیفیت پخت و پایداری عملکرد دانه برای انتخاب بهترین ژنوتیپ ها اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر ساده ژنوتیپ معنی دار بود. اثر ساده مکان و سال و اثر متقابل مکان ´ ژنوتیپ و سال ´ ژنوتیپ معنی دار نبودند. اثر متقابل سال ´ مکان و سال ´ مکان ´ ژنوتیپ ها معنی دار شدند که حاکی از وجود اثر متقابل بین ژنوتیپ ها و محیط های مورد آزمایش بود. نتایج تجزیه پایداری عملکرد دانه با استفاده از ده روش پایداری نشان داد که رقم شاهد نعمت ژنوتیپ (7310) با کمترین واریانس(S2i) و ضریب تغییرات محیطی (CVi)، و کمترین واریانس (MSy/p) و ضریب تغییرات درون مکانی(CVy/p) و ژنوتیپ 7304 به دلیل داشتن ضریب رگرسیون (bi) معادل یک، کمترین واریانس انحراف از خط رگرسیون (S2di) و عملکرد بالا دارای بیشترین پایداری عملکرد بودند. عملکرد ژنوتیپ های 7302، 7303، 7305 و 7306 تفاوت معنی داری با ژنوتیپ 7304 نداشت. این ژنوتیپ های پرمحصول همچنین با داشتن ضریب رگرسیونی معادل یک از سازگاری عمومی خوب برخوردار بودند. رقم نعمت و ژنوتیپ 7305 به ترتیب با کمترین میانگین رتبه وکمترین انحراف معیار رتبه و ژنوتیپ های 7304 و 7303 بر اساس روش های اکووالانس ریک (W2i) و واریانس پایداری شوکلا (s2i)، به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها انتخاب شدند. نتایج کیفیت پخت دانه نشان داد که ژنوتیپ های 7308، 7307، 7306، 7304 و 7302 با دارا بودن آمیلوز و درجه حرارت ژلاتینی متوسط دارای کیفیت پخت مطلوب بودند. در مجموع ژنوتیپ های 7304 و 7302 با توجه به داشتن میانگین عملکرد بالا و بیشتر از شاهد دشت، پایداری عملکرد و خصوصیات زراعی و کیفیت پخت مناسب به عنوان ژنوتیپ های برتر انتخاب شدند.